14 augustus ALS AFSLUITING OF ...VERVOLG

Steeds op weg... af en toe een halte... en dan weer verder.
Iedere terugkeer is een aanpassing
Twee jaar terug schreef ik het volgende


PAS TERUG UIT BURKINA FASO

De avond valt over Brussel
na een lange reis
‘k zie groepjes jongeren langs de straten lopen
spelend met een bal
‘t was een warme dag geweest
vakantie overal.

‘k verliet gisteren Ouagadougou
in ’t midden van de nacht
jongeren liepen langs de straten
leurend met een beetje waar
zoekend naar een koper
om een cent te winnen daar.

Drie weken lang had de tijd wat stil gestaan
in Burkina hadden we amper weet
hoe Libanon was aan ’t lijden
maar leeft in solidariteit
als antwoord op die harde tijden.

Planten, zaaien en hard werken
onder die schroeiende zon
om te overleven vandaag
en dan hopen op de regen
zodat alles groen wordt
opdat kinderen morgen zouden kunnen leven.

Maar ook zoeken naar nieuwe wegen
om duurzaam de toekomst tegemoet te gaan
stenen dijkjes, zaaien in een halve maan
om er maar een paar te noemen
tonen hoe van binnenuit
een groep wil blijven groeien.

Ontwikkeling is geen hand meer dat vraagt
maar zoekt naar samenspannen
om het heden te bewerken
de vrucht van samenspraak.

Brussel, 23 juli 2006


EN NU HET VERVOLG:
Op maandag 1 september is het jaarmarkt in Jette. Kom eens langs.
En als je tijd hebt... loop dan de straat van de Post eens af.
Je vindt er animatie en informatie over Burkina Faso.

12 augustus DE TERUGTOCHT - LE RETOUR

IK KWAM EN ZAG DAT ER MOED WAS

Dinsdagnacht neemt Afriqiyah me terug mee onder haar vleugels.
40 dagen Burkina, een hele periode, een beleving, lang en toch kort.

De opgedane ervaring is zoals die vele zaadkorrels
daar in de Sahelgrond gestoken
bonen, aardnoten, mais, gierst, sorgho...
met veel zorg gezaaid.

Zon, aarde, water...
nodig voor de kiemende kracht van het zaad
de plantjes schoten uit de grond
de roestige Sahel
werd een groene oase.

40 dagen hebben we alles kunnen beleven
de strijd om te overleven
het hard werken op het veld
leven in een hostiel klimaat
hopen dat het voldoende regent
en dat de oogst een jaar kan voeden

leven met weinig
geen zekerheid voor morgen
ziek zijn, een minimum aan zorgen
de school, als er wat centen zijn

het ganse gezin werkt
vakantie is helpen
een tiener bewerkt hier ook het veld
een ander zorgt voor de dieren
alleen de kleinsten blijven thuis
onder het oog van 'le vieux'

een graanbank aanleggen,
microcrediet organiseren,
ondervoeding bestrijden
herbebossing, strijd tegen erosie
alfabetisatie en technische vorming

samen werken als dorp

op zoek naar betere leefomstandigheden

Een waar samenspel

40 dagen lang

fantastisch

JE SUIS VENU ET J'AI TROUVE UNE POPULATION COURAGEUSE

Mardi-soir Afriqiyah me ramène sous ses ailes. 40 jours au Burkina, c'est tout une période, long et quand même court, tout un événement.

Cette expérience est comparable à toutes ces graines

que j'ai semé ou planté avec beaucoup de soin

haricots, arachides, mais, petit mil, sorgho.

Soleil, terre et eau ensemble

réveillaient l'élan intérieur de la semence

la vie naissait

et ce Sahel rougeâtre

devenait un paradis verdoyant

Nous avons pu vivre pendant 40 jours

la lutte pour survivre,

le lourd labeur de l'agriculteur,

vivre dans un climat hostile

espérant que la pluie vienne à temps

et que la récolte nourrira une année entière

Vivre avec un minimum

pas de sécurité du lendemain

tomber malade, peu de soins

l'école, si on a pu épargner

Le travail concerne toute la famille

vacances égal à aider

les enfants cultivent aussi

les petits gardent les bêtes

seul les tout petits restent à la maison

sous la vigilance du "vieux"

Travailler comme village

à la recherche de meilleurs conditions de vie

gérer une banque de céréales

organiser le micro crédit

lutter contre la sous alimentation

reboisement, lutte contre l'érosion

alphabétisation et formation technique

c'est tout un ensemble

que j'ai vu pendant 40 jours

C'est fantastique

7 augustus BAOBABS en YOU 'S

De Baobabs van « Adama Yiri » groeien langzaam vrucht
op het einde van het regenseizoen
staat ze helemaal in bloem
een ware schoonheid
en later een lekkernij
haar blaadjes sausen nu al heerlijke Tô

Les Baobabs en fleur

Les baobabs de notre quartier Adama Yiri
Sont à la fin de la saison de pluie
Entièrement en fleur
Une vraie beauté
Et comme fruit un délice
Leurs feuilles accompagnent déjà les bonnes sauces
Qu’on mange avec le tô






















You (uitspraak zoals het engelse You)
Als het s'morgens heeft geregend
zijn de termitieres in volle activiteit
bij valavond verlaten de ephémaires het nest
recht naar het kunstlicht
de volgende dag smaken ze als heerlijk geroosterde snoepjes

You
Les termitières sont en pleine activité
Quand il a plu au matin
À la tombé de la nuit les éphémères
Sortent de leur nid
Cherchant la lumière
Au lendemain on les mange bien grillé

31 juli Dagelijkse taferelen

Een slaapmatje om op wakker te worden.
Een emmer met water voor de dagelijkse morgen- en avonddouche en een frans toilet (voor wie dat nog gekend heeft).

Beignets als pistolets voor bij de nescafé of de thé gemengd met dikke geconsentreerde melk.

Tô (gierst of sorgho) met saus van baobab blaadjes of bonen gemengd met rijst dat alles met af en toe een ommelet, of gedroogde of verse vis of wat kip.

Een mango als tussendoortje.

Des scènes journalières

Un tapis pour dormir et se réveiller dessus

un petit lieu pour se laver et comme toilette

un beignet comme petit pain avec un nescafé ou du thé avec du lait fort sucré

Du tô (sorgho ou petit mil) avec une sauce de feuilles de baobab ou des haricots mélangé de riz accompagné d'une omelette, du poisson ou du poulet

une mangue comme entremets

Et pendant la journée beaucoup d'eau du puuits.

25 juli ZANDSTORM - TEMPÊTE DE SABLE

Rustig lag ik buiten op een matje te slapen
met een zwoele wind als deken
de aarde had de ganse dag van de zon genoten
en vulde nu de atmosfeer met energie

Plots werd mijn nachtrust gestoord
een saharawind kwam opzetten
heviger en heviger
vrachten stof , zand en kiezelsteentjes
de vlucht naar binnen om bescherming
latend het landschap in wazigheid gedompeld

De bevrijdende regen kwam
de velden dronken
ze kregen het met overvloed

tot laat in de morgen

Dik getruide mannen en vrouwen
aan dertig graden was het fris
latend het zonovergoten landschap van gisteren
uiteen gespat, doorgeprikt.

(Boulzoma juli 2008)

TEMPÊTE DE SABLE

Profitant d'un bon sommeil

sur un tapis dans la cour

le vent couvait la chaleur du jour

la terre offrait petit à petit son énergie

Mais soudainement

Le vent du désert

transportant sable, poussière, gravier

me fait fuire cherchant une protection

après une longue souffrance

la délivrance est venu

les champs ont bu

abondamment

jusque tard dans la matinée.

Les gros pulls se promènent

il fait froid à 30 degrés

l'Afrique c'est cela aussi

24 juli GEZONDHEIDSZORG

Een bronchitis met stemverlies bracht me op 16/07 in contact met het dispensarium van Koumbri. Een verpleegster stelde enkele vragen, nam mijn temperatuur, schreef een voorschrift voor 4 kartonnen peni, te halen in de farmacie (100 fr voor de consultatie en 800 fr voor de medicatie). De apoteekhouder bekijkt me wanneer hij het bedrag van de medicatie mededeelt. Een groot bedrag? Inderdaad een groot bedrag voor de Burkinezen die wel een week moeten werken om dat te verdienen; voor mij amper 1,50 €.

Na een week was er geen beterschap. De spoeddienst van het ziekenhuis van Ouahigouya was de enige oplossing..... geduldig aanschuiven bij de wachtdienst. Na een uur kunnen twee geneesheren me vragen stellen, ook daar wordt de termometer boven gehaald. Voor alle veiligheid sturen ze me naar de dienst radiografie. Alles OK. Met zwaardere medicatie moet het nu vlug beteren.

SOINS DE SANTÉ
La perte de ma voix et une bronchite m'amène au dispensaire de Koumbri le 16/07. Une infirmière m'accueille, pose quelques questions, me demande de prendre ma température et prescrit des médicaments que je dois chercher dans le bâtiment en face (100 fr pour la consultation et 800 fr pour les médicaments). Le gérant de la pharmacie m'annonce le prix en me regardant. Une somme élevée?..c'est en effet une somme importante pour un Burkinabé qui devra travailler 7 jours pour gagner cela; pour moi c'est à peine 1,5€.

Puisqu'après une semaine il n'y avait pas d'amélioration je m'adresse au service d'urgence de l'hôpital de Ouahigouya. Avec un peu de patience deux médecins m'accueillent, posent qq. questions, me donnent le thermomètre, prescrivent des médicaments et me font un carnet de santé. Pour toute sécurité, ils m'envoient au service radiographie. Tout est en ordre. Avec des médicaments plus fort doit entrera dans l'ordre.

23 juli WOESTIJNVORMING EN EROSIE

Samen met Salifou Ouédrougo en El Tafa Siboné trekken we de brousse in . De klimaatsverandering voelen ze hier al jaren. Het regent o.a. minder dan vroeger waardoor een goeie oogst geregeld in gedrang komt en hongersnood dreigt. We bekijken een resem maatregelen:
- vandaag wordt het hout hakken beperkt tot de maanden juli en augustus zodat bladvorming nog mogelijk wordt voor het droogseizoen begint.
- in augustus wordt jaarlijks massaal aan herbebossing gedaan: « Ieder dorp een bos » (foto: verkoop van jonge plantjes)
- dieren worden zoveel mogelijk op stal gehouden om de jonge plantjes beter te kunnen beschermen.
- er wordt gekookt op een « foyer amélioré » waardoor 8 keer minder hout wordt gebruikt
- in de velden worden dijkjes aangelegd om bij regen het water tegen te houden zodat de vruchtbare grond op het veld blijft. (foto 2)
- bij ravijnvorming worden in de ravijnen netten met stenen geplaatst om de stroming te breken. (foto5)

LUTTE CONTRE LE DÉSERT ET LA DÉGRADATION DU SOL

Aujourd'hui nous partons en brousse avec Salifou et El Tafa Siboné. Ici, ils ressentent depuis des années le changement du climat. Par rapport au passé, la pluie devient plus rare, s'arrête parfois trop tôt en septembre et provoque ainsi la famine. Lutter pour la sécurité alimentaire suppose un certain nombre de mesures sur le terrain:
- lutter contre la coupe abusive du bois. On ne peut que couper des branches des arbres en juillet-août
- le reboisement massive: « chaque village sa forêt » (foto: vente de petits arbres)
- stabilisation des animaux: elever les animaux en lieu fermé.
- plantation des arbres fertilisantes pour restaurer le sol. (foto)
- faire la cuisine sur un « foyer amélioré » qui use 8 fois moins de bois.
- construire des diguettes qui retienent l'eau dans les champs ainsi que la bonne terre. (foto 4)
- traitement des ravins (foto5)

22 juli: ARACHIDES

Vandaag helpen we ploegen en arachides zaaien.

Op normale dagen, wanneer het niet geregend heeft, trek ik s' morgens de brousse in om er te helpen zaaien en het veld bewerken.

Vandaag begroet een vrouw ons: « Le nasara, blanke, est sortie de la souffrance. Il vient nous aider à sortir aussi. » Het leven is hier inderdaad hard. Mijn waardering voor hun dagelijkse inzet.

Habituellement, je parts tous les matin en brousse pour aider à semer et cultiver.Aujourd'hui, c'est un jour pour labourer et semer des arachides.

Une femme nous salue en passant: « Le nasara, le blanc, est sorti de la souffrance. Il vient nous aider à sortir aussi. » C'est vrai, la vie ici est un peu (beaucoup) comme une souffrance. Tous mes respect pour l'engagement journalier de ces agriculteurs.

21 juli HET MICROPROJECT

Vandaag werd het microproject voor Boulzoma doorgelicht. Alles evolueert positief. Het eerste luik zal eind oktober afgewerkt zijn.

De voedselprijzen zijn ook hier enorm gestegen. Een pak rijst van 2 kg betaal je nu 700 fr. i.p.v. 400 fr. Zo is het m:et al het basisvoedsel.

Met een zwak inkomen zal het nog moeilijker worden.Het microproject zal soulaas brengen.

Aujourd'hui nous étudions où on en est avec le projet. L'évolution est très positive. Fin octobre, la première partie sera terminé.

La crise alimentaire a aussi touché le Burkina. Une boîte de riz de 2 kg est aujourd'hui à 7OO fr alors qu'elle était à 400 fr. Tout les produits de base ont ainsi augmenté.

Les gens feront ceinture car leur revenu est faible. Le micro projet vient à temps.

Zondag 20 juli: BANKO

Zondag rustdag; niets van. In het regenseizoen moet je de dagen nemen zoals ze komen. Er moet nog gezaaid worden en onkruid gewied. Het seizoen heeft 2 weken vertraging.
Samen trekken we de brousse in om een veld te bewerken. De droogte en de zon hebben de "banko" als beton gemaakt. Het is dan ook extra hard werken in zo een warmte, 90° graden gebogen, de aarde open krabben, het onkruid manueel verwijderen, de plantjes uitdunnen.
Onweer hangt in de lucht. De aarde geeft zijn warmte af. Allen en alles snakt naar regen.
(Banko: is ook de grond die ze gebruiken om hun traditionele huizen mee te bouwen).

De nacht heeft hemel en hel doen bewegen. Het manna heeft de aarde overvloedig bedrenkt.


Dimanche 20 juillet BANKO
Le dimanche un jour de repos, que penses tu. Un agriculteur n'accepte pas cela pendant la saison de pluie. C'est maintenant qu'il faut travailler. La saison est en retard et il faut encore semer et cultiver.
Alors aujourd'hui, nous partons en brousse pour cultiver mais le soleil a rendu le Banko comme du béton. C'est difficile de gratter la terre et à une température de plus de 40 degrés, courbé à 90° enlevant les mauvaises herbes.
L'orage est en l'air mais les nuages ne se sont pas encore formés au lointain. La terre transpire la chaleur. Tout ce qui vit prie la pluie.
(Banko est la terre avec laquelle ils reconstruisent leurs maisons traditionnelles.)
La nuit a secoué terre et ciel. La manne est tombée avec abondance.

NONG TAABA KOUL GA

Terug met de moto over rood stoffige grintwegen naar Boulzoma. Daar staat het dorp te wachten. De nieuwe waterput wordt boven de doopvont gehouden en krijgt de naam "Nong Taaba Koul Ga" of "vriendschapswaterput".
Dank zij de financiële steun van familie en vrienden uit België voor het microproject rond voedselzekerheid en de materiële inzet van de dorpsbewoners, werd in de lente van 2008 een waterput geboord om tijdens het droogseizoen aan groententeelt te doen.
De samenwerking tussen de bewoners van Boulzoma heeft de gemeenschapszorg gestimuleerd; vandaar de oorsprong van de naam van de waterput.
De champagne wordt van 20m diep gehaald, goed gechambreerd. Santé, laafi

vendredi 18 juillet
Nous retournons à moto à Boulzoma. Le village nous attend. Le nouveau puits sera baptisé et recevra le nom "puits d'amitié" ou en Mooré "Nong Taaba Koul Ga".
Grâce à l'injection financière des familles et amis Belges pour le micro project sur la sécurité alimentaire et l'apport matériel des habitants, un puits d'eau de 20m de profondeur a été creusé au printemps dernier pour que pendant la saison sèche, ils puissent y faire de la culture maraîchère et ainsi augmenter la sécurité alimentaire. La collaboration entre les habitants en creusant le puits a simulé la bonne entente. Le bourgmestre parlait spontanément du "puits d'amitié".
D'une profondeur de 20 m je cherche le champagne sans bulles mais chambré. A ta santé, laafi

DE BOBARABA

Donderdag 17 juli: Regen over Ouahigouya - dansen in de nacht.

Donker dreigende wolken drijven de namiddag binnen. Enthousiast wuivende palmen onthalen de regen uit het Oosten. Uit die richting haalt de wind steeds het leven. Een kort maar hevig onweer frist alles uit het stof.

Morgen keren we terug naar Boulzoma; 28 km noordwaarts. Daar wachten ze nog op de regen.

Om 22u zoeken we de "Dancing de l'Amitié"op om van het avondleven te genieten. Ritme zit hier in het lijf. Ritme, beweging, er is altijd iemand aan het dansen waar muziek de straten vult.
Hier heb ik de allernieuwste rage van West-Afrika leren dansen: "de Bobaraba"

Jeudi 17 juillet: La pluie sur Ouahigouya - danser au delà de minuit.
l'après-midi, le ciel annonce l'accouchement de la vie. Avec enthousiasme, les arbres accueillent la pluie qui vient de l'est. C'est de la-bas que vient toujours la délivrance. Une tempête violente rafraîchit la ville. Demain nous retournons 28 km plus au Nord; à Boulzoma. Là, ils attendent encore la pluie. Vers 22h nous bougeons direction "Dancing de l'Amitié". Rythme, mouvement, il y a toujours quelqu'un qui bouge, qui danse. La radio, plein tube, c'est pour tout le quartier. Ce soir j'ai appris la danse qui fait rage en Afrique de l'ouest: "Le Bobaraba.